Staropolskie łazanki i najstarszy przepis

Poznaj historię i najstarszy przepis na staropolskie łazanki.

Tradycyjne danie z kapustą i makaronem, które trafiło do Polski już w XVI wieku.

Staropolskie łazanki – historia i pochodzenie

Staropolskie łazanki

Gdy po raz pierwszy zetknąłem się z tym daniem, byłem zaskoczony, jak głęboko zakorzenione są staropolskie łazanki w naszej kuchni.

Ich historia sięga XVI wieku, kiedy to królowa Bona sprowadziła do Polski włoskie tradycje kulinarne.

Nazwa pochodzi od włoskiego słowa lasagne, ale w polskich warunkach makaron przybrał formę małych kwadracików.

Łączono je z kapustą, mięsem i grzybami, tworząc danie, które szybko stało się symbolem prostoty i zarazem bogactwa smaku.

Składniki i ich znaczenie w kulturze

Mąka pszenna i jaja – symbol dostatku, z których powstawało domowe ciasto makaronowe.

Kapusta kiszona lub świeża – od wieków obecna w polskiej kuchni, uważana za podstawowe źródło witamin w zimie.

Mięso (wieprzowe, gęsina, dziczyzna) – podkreślało status rodziny; chłopi najczęściej jadali łazanki bezmięsne.

Grzyby leśne – wnoszą aromat polskich lasów, które były naturalną spiżarnią.

Tłuszcz, olej, smalec, masło, cebula, przyprawy (pieprz, majeranek), typowe dla staropolskich potraw dodatki, nadające im wyrazistości.

Przepis krok po kroku

Składniki

– Gotowy makaron do łazanek

lub

– 300 g mąki pszennej

– 2 jajka- szczypta soli, odrobina wody

– 400 g kiszonej kapusty

– 1 cebula

– 200 g mięsa (wieprzowego lub gęsiny)

– 100 g grzybów leśnych suszonych – zalanach przynajmniej godzinę wcześniej gorącą wodą, wodę pozostaw

– 2 łyżki oleju, smalcu lub masła

– pieprz, majeranek do smaku

Przygotowanie

1. Zagnieć ciasto z mąki, jajek i wody. Rozwałkuj cienko i pokrój w kwadraciki.

2. Ugotuj łazanki w osolonej wodzie, odcedź.

3. Kapustę drobno posiekaj.

4. Mięso pokrój w kostkę i podsmaż na patelni.

Dodaj cebulę, a następnie grzyby.

Wlej wodę z grzybów, gotuj przez chwilę, aby się połączyły smaki.

5. Na koniec dodaj kapustę i gotuj, aż wszystko stanie się miękkie, a płyny odparują.

6. Dodaj makaron, dokładnie wymieszaj i dopraw do smaku.

7. Możesz zapiec całość w naczyniu żaroodpornym, jeśli chcesz uzyskać bardziej intensywny smak.

Warianty łazanek w różnych kuchniach

– Polska tradycja: z kapustą i mięsem, często podawane w Wigilię w wersji bezmięsnej.

– Włochy (lasagne): pierwowzór łazanek, warstwowe płaty makaronu z sosem mięsnym i beszamelem.

– Litwa i Białoruś: łazanki z twarogiem lub słoniną, prostsze, wiejskie wersje.

– Rosja (łazanki s gribami): wariant z dużą ilością grzybów i śmietaną.Podobne potrawy na świecie

– Spaetzle (Niemcy): małe kluseczki podawane z cebulą i serem.

– Pierogi z kapustą i grzybami (Polska): bliski kuzyn łazanek, inne oblicze połączenia kapusty i makaronu.

– Maultaschen (Szwabia): pierogi nadziewane mięsem, serwowane w rosole lub podsmażane.

Ciekawostki historyczne

– Łazanki po raz pierwszy pojawiły się w Polsce w XVI wieku na dworze królowej Bony.

– W XVII wieku opisano je w pierwszej polskiej książce kucharskiej „Compendium ferculorum” Stanisława Czernieckiego.

– Chłopskie wersje były postne, bez mięsa – tylko kapusta i ciasto.

– Na dworach magnackich dodawano gęsinę, cielęcinę czy nawet dziczyznę.

Podsumowanie

Dla mnie staropolskie łazanki to potrawa, która najlepiej łączy w sobie polską tradycję i włoski rodowód.

Każdy kęs to smak historii, zapach polskich lasów i wspomnienie dawnych uczt.

Jeśli chcesz, abym przygotował podobny przepis lub zrealizował kulinarny projekt dla Twojej marki – skontaktuj się ze mną.